DYSHARMONIE ROZWOJOWE PRZEDSZKOLAKA

Już pobieżna obserwacja dzieci w wieku przedszkolnych wykazuje bardzo duże różnice indywidualne pomiędzy dziećmi w zakresie rozwoju różnych sfer. Na ogół mieszczą się one w tzw. normie rozwojowej, choć bywa też, że dziecko doświadcza trudności wynikających z opóźnień w zakresie nabywania poszczególnych kompetencji i umiejętności.

Dysharmonia rozwoju to odchylenie w rozwoju dziecka w postaci różnego tempa i zakresu zmian rozwojowych w poszczególnych sferach: fizycznej, poznawczej, językowej emocjonalnej, społecznej. W niektórych sferach rozwój przedszkolaka może być adekwatny do ustalonych norm dla danego wieku, w innych jest opóźniony, a jeszcze w innej przyspieszony.

Przykładem może być dziecko o przyspieszonym rozwoju sfery poznawczej i mowy, przeciętnym (zgodnie z normą dla populacji w danym wieku) rozwoju fizycznym i opóźnionym rozwoju emocjonalno-społecznym. Tego typu odchylenia skutkować mogą kłopotami w zakresie samokontroli i wyrażania emocji przy rozumieniu norm społecznych na poziomie logicznym.

Kiedy dzieci przejawiają opóźnienia rozwojowe w wąskich zakresach, np. w sferze koordynacji wzrokowo-ruchowej, sprawności manualnej, koncentracji uwagi, wówczas mamy do czynienia z fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi. Gdy opóźnienia są znaczne i obserwowalne na wczesnych etapach rozwojowych, mamy do czynienia z deficytami o charakterze globalnym (np. RDA = reaktywne zaburzenia więzi czy autyzm).

Opóźnienie i przyspieszenie rozwoju dzieci w danych sferach może mieć charakter dziedziczny, towarzyszyć deficytom sensorycznym lub zaburzeniom integracji sensorycznej. Może też być wynikiem niedoboru lub nadmiaru stymulacji rozwoju tych sfer poprzez oddziaływania wychowawcze i edukacyjne.

Aby ułatwić dzieciom start edukacyjny oraz gwarantować rozwój na miarę możliwości dziecka ważna jest wczesna diagnostyka oraz wspomaganie. Nauczyciele przedszkolni potrafiący obserwować i stymulować wczesny rozwój dziecka mogą przyczynić się do zmniejszania dysharmonii rozwojowych lub wyrównywania deficytów.